16 listopada 2018 r. w sali
kominkowej Muzeum Regionalnego PTTK w Olkuszu odbyła się niezwykła uroczystość.
W roku obchodów stulecia odzyskania niepodległości powrócił do dawnej
świetności zabytkowy sztandar – symbol wkładu ziemi olkuskiej w odrodzenie Rzeczypospolitej.
80 lat temu, 27 listopada 1938 r. na polach
bitwy pod Krzywopłotami z 1914 r. odbyła się wielka uroczystość. Pod kaplicą na
bydlińskim cmentarzu zgromadziły się tysiące osób – oficjeli, byłych
legionistów, członków Związku Strzeleckiego i mieszkańców ziemi olkuskiej. Po
zakończonej Eucharystii ufundowany przez społeczeństwo sztandar przekazano na
ręce olkuskich strzelców. W drzewiec sztandaru zostały wbite pamiątkowe
gwoździe m. in. od marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego i premiera II RP Felicjana
Sławoja-Składkowskiego. Zanim rozpoczęła się defilada, komendant olkuskiego
Związku Strzeleckiego Stefan Czajka złożył na sztandar przysięgę: „W imieniu Powiatu Związku Strzeleckiego
ślubuję i przyrzekam, że czci chorągwi – symbolu honoru, ofiary i pracy
strzeleckiej – bronić będziemy całym swoim życiem.”
Sztandar, który w 1939 r. wyruszył wraz ze strzelcami na front,
szczęśliwie przetrwał wojnę. W latach 80-tych trafił do olkuskiego oddziału
PTTK, staraniem którego kilkanaście lat temu przeszedł renowację. Inicjatywę
ufundowania brakującego drzewca wraz z głowicą sfinalizowano w tym roku. Na
uroczystości wbicia w odtworzony drzewiec gwoździ pamiątkowych zebrali się
fundatorzy oraz przedstawiciele organizacji kultywujących przedwojenne
strzeleckie tradycje.
„Gratuluję
organizatorom tej akcji i cieszę się, że również mogłem, jako urząd, włączyć
się w tę cenną inicjatywę. Mam nadzieję, że będziemy mogli podziwiać ten
sztandar podczas uroczystości patriotycznych.” – mówił starosta olkuski Paweł
Piasny. Wśród zebranych był także płk. Krzysztof Goncerz, dowódca 11.
Małopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej. Dla obecnych na sali członków
organizacji proobronnych i uczniów klasy mundurowej była to znakomita okazja do
poszerzenia wiedzy o terytorialnej służbie wojskowej. Poświęcenia sztandaru
dokonał proboszcz parafii św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu ks. Mieczysław
Miarka.
„Prócz gwoździ współczesnych
fundatorów, w drzewcu widocznych jest także 28 replik gwoździ z 1938 r.
Chcieliśmy w ten sposób podkreślić swoistą sztafetę pokoleń w kultywowaniu
tradycji patriotycznych. – mówi główny koordynator akcji fundacyjnej i dowódca
Olkuskiej Drużyny Strzeleckiej Jacek Golik – Prowadzimy rozmowy z kolejnymi
darczyńcami, mam nadzieję, że uda się przygotować reprint albumu ze zdjęciami z
uroczystości w Bydlinie w 1938 r.”
Wyhaftowane na rewersie sztandaru symbole
można odczytać jako historię wkładu ziemi olkuskiej w odzyskanie
niepodległości. Widać tam Krzyż Legionowy, reprezentujący żołnierzy Legionów
Polskich, walczących m.in. pod Krzywopłotami. Kolejnym emblematem jest odznaka
Polskiej Organizacji Wojskowej. POW była konspiracyjną organizacją
niepodległościową, utworzoną w 1914 r. z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. To
„peowiacy” jesienią 1918 r. rozpoczęli rozbrajanie żołnierzy zaborców,
dokonując tego również na ziemi olkuskiej. Na biało-czerwonej stronie płatu
widać też Krzyż Obrony Lwowa. Jest to nawiązanie do 5. Batalionu Strzelców
Olkuskich, ochotniczej jednostki, która w styczniu 1919 r. rozpoczęła swój
szlak bojowy od wyruszenia na odsiecz Lwowa, w którym toczyły się zacięte
polsko-ukraińskie walki. Uczestnicy uroczystości mogli również oglądać
zrekonstruowane mundury 5. Batalionu Strzelców Olkuskich, przygotowane dzięki
dofinansowaniu z programu FIO – Małopolska Lokalnie.
W inicjatywę odtworzenia drzewca włączyli
się: starosta olkuski Paweł Piasny, prezes ZGH Bolesław SA Bogusław Ochab,
proboszcz Bazyliki mniejszej pw. św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu ks. Mieczysław
Miarka, gen. dyw. Wiesław Kukuła – dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej, st. insp.
Leszek Steć - dowódca Polskiego Korpusu Drużyn Strzeleckich, Światowy Związek
Żołnierzy Armii Krajowej Środowisko Szaracy Skarżysko-Kamienna (prezes - Jan
Wąsowski) i osoby prywatne. Na uroczystości byli obecni także m. in. przedstawiciele
Związku Strzeleckiego "Strzelec" - Jednostka Strzelecka 3069 Olkusz, Klubu
Żołnierzy Rezerwy - LOK Bukowno i Olkusz oraz dyrektor ZDZ – Zespołu Szkół i
Centrum Kształcenia Zawodowego w Olkuszu mgr Anna Klat wraz z uczniami.
Akcję zorganizowała Olkuska Drużyna
Strzelecka PKDS i Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej w Olkuszu, we
współpracy z prezesem Oddziału PTTK w Olkusz panią Barbarą Stanek.
tekst: Konrad Kulig
fot. Marian Rusek
zdjęcia archiwalne:
Muzeum Regionalne PTTK w Olkuszu
